Biolog.pl

Przedstawiam rzadkie urządzenie kontrastu amplitudowego produkcji Polskich Zakładów Optycznych.

Ogólnie zestaw nie różni się od innych kontrastów (fazowych) produkowanych w PZO:
Zawiera typowy kondensor do kontrastu fazowego (tu w wykonaniu K3Ph1), mikroskop pomocniczy do centrowania pierścieni w kondensorze względem tych w obiektywach, kluczyk do luzowania zacisku mocującego kondensor, oraz, najważniejsze, obiektywy ze specjalnie spreparowanymi pierścieniami dielektryczno-sadzowymi zaklejonymi pomiędzy soczewkami. Pierścienie te nazywa się amplitudowymi zamiast, jak w kontraście fazowym, pierścieniami fazowymi.
Kluczowe dla działania kontrastu są pierścienie wewnątrz obiektywu. Zostały one wykonane tak, aby tylko osłabiać przechodzące przez nie światło, a nie wprowadzać dodatkowej różnicy fazy pomiędzy światłem bezpośrednim i dyfrakcyjnym (załamanym przez szczegóły preparatu). W przypadku kontrastu fazowego analogiczny pierścień oprócz osłabiania światła bezpośredniego wprowadza także dodatkową fazę (różnicę drogi optycznej) -- dzięki temu umożliwia obserwacje preparatów niebarwionych.

Kontrast amplitudowy umożliwia za to tylko obserwacje preparatów barwionych (przedmioty niebarwione będą widoczne w stopniu nie większym niż w klasycznym jasnym polu). Jego przewagą nad zwykłym jasnym polem jest zwiększanie kontrastu pomiędzy tłem a barwionymi szczegółami preparatu. Według M. Pluty wzrost kontrastu jest około dwukrotny (za: M. Pluta, Advanced Optical Microscopy vol. 2) i jego zastosowanie zwiększa zdolność rozdzielczą mikroskopu (za: M. Pluta, Mikroskopia Optyczna). Zalety te dotyczą jedynie preparatów (obszarów) słabo i średnio zabarwionych. Obszary zabarwione zbyt gęsto będą wykazywały odwrócony kontrast, a efekt wzmocnienia kontrastu tych szczegółów będzie minimalny.

Obraz uzyskiwany za pomocą kontrastu amplitudowego wykazuje halo wokół obiektów podobne do tego występującego w kontrastach fazowych, jednak jest ono mniejsze i słabiej widoczne (za: M. Pluta, Mikroskopia Optyczna). Ostatnie zdjęcie przedstawia porównanie pomiędzy prepartem roślinnym obserwowanym w jasnym polu (kolumna lewa) i kontraście amplitudowym (kolumna prawa).
W mojej ocenie kontrast ten nie zapewnia takiego znaczącego wzrostu jakości obserwacji dla amatora mikroskopii, jaki uzasadniałby jego poszukiwania i zakup w wysokiej cenie. Okazja to oczywiście okazja, ale kontrasty fazowe i inne oprzyrządowanie zapewniają o wiele większy skok w jakości i możliwościach obserwacji. Jego miejsce jest raczej w laboratoriach rutynowo badających ogromne ilości preparatów, gdzie wzmocnienie kontrastu przyśpiesza pracę albo może zapobiec konieczności wykonania kolejnego, inaczej zabarwionego preparatu.

Rzeczywiście, chyba lepiej dorzucić trochę pieniędzy i kupić DIC. Już DF i oświetlenie boczne dają zupełnie dobre rezultaty. Wygląda na to, że KF ma wąski zakres działania, i nie jest specjalnie spektakularny, zwłaszcza w mikrofotografii.

Chyba jest w zestawie dosyć rzadko spotykany na rynku wtórnym (mam na myśli PZO)

Podziękowania dla Autora za wpis porządkujący moją, ale pewnie nie tylko, wiedzę.

DIC to taki ideał do którego dąży wielu i mając wolny budżet ca. 3K zł można wejść w jego posiadanie. Bez inwestycji pozostaje zabawa światłem - DF, boczne, COL, polaryzacja, techniki łączone, pseudo kontrast fazowy - w necie jest na szczęście dużo materiałów na ten temat.

jarud pisze: ↑

25 kwie 2021, o 17:53

...Wygląda na to, że KF ma wąski zakres działania...

Tylko dodam, że pokazywany tu kontrast amplitudowy jest tylko w niewielkim stopniu podobny do kontrastu fazowego (Zernike, dodatni, ujemny, anoptralny, itd.). Osobiście uważam kontrast fazowy za bardzo przydatny, nawet jeśli obraz przezeń uzyskiwany jest o wiele mniej "plastyczny" niż w DIC. Myślę, że dla początkujących mikroskopowiczów kontrast fazowy stanowi doskonałą alternatywę dla droższego DIC, szczególnie jeśli chodzi o oglądanie preparatów niebarwionych (żywych).

Przemek Zięba pisze: ↑

25 kwie 2021, o 19:35

Chyba jest w zestawie dosyć rzadko spotykany na rynku wtórnym (mam na myśli PZO)

Kontrast amplitudowy tej postaci jest autorskim opracowaniem M. Pluty (za: M. Pluta, Mikroskopia Optyczna) i w takiej postaci był produkowany jedynie przez PZO. Istnieje jeszcze podobny kontrast amplitudowy Nomarskiego (za: M. Pluta, Advanced Optical Microscopy vol. 2) (nie mylić z DIC!), ale nie spotkałem się z zestawem, który byłby wyprodukowany komercyjnie.

Innym typem kontrastu wykorzystującego strefy różnej przepuszczalności w obiektywie jest kontrast modulacyjny Hoffmana (Hoffman modulation contrast), który jest komercyjnie dostępny. Tu jednak strefy te nie są kręgami, ale prostokątami przesuniętymi ku krawędzi apertury, przez co obraz ma pewne cechy podobne do tego uzyskiwanego przy oświetleniu skośnym.

Zestaw jest rzeczywiście rzadki i drogi, ale mnie udało się na niego trafić bardzo okazyjnie.

mazdowiecki pisze: ↑

26 kwie 2021, o 08:15

Podziękowania dla Autora za wpis porządkujący moją, ale pewnie nie tylko, wiedzę...

Dziękuję za słowa uznania, moja przygoda z mikroskopią poważną (nie zabawki, które się daje dzieciom na święta), zaczynała się także od przeglądania tego forum, a teraz jestem na etapie skupowania wszystkich ciekawostek, które wpadną mi w ręce. Część z nich przedstawiam na forum.